Imágenes de páginas
PDF
EPUB

&c. Dixitque, sc. Laban, quid dabo tibi? | speciatim in ovibus, et rursum duos priores quantum mercedis poscis? 32. Di speciatim in capris. Petit igitur Jacobus, Transibo per totum pecus tuum hodie. Vul- ut fuscas tantum oves separet Laban, non gatus: gyra per omnes greges tuos, quum item punctatas et varias, et rursum capras mox Imperativus subjiciatur. Sed loquitur tantum punctatas et varias, non item fuscas. Jacobus de se, quod ipsius esset, quum Verba hujus versus postrema, et erit curam gregis haberet, pecus ducere et dis- merces mea, obscuriora sunt. Nam videtur ponere. Mox vero ad Labanem sermonem pro mercede petere quicquid horum trium convertit: aufer, q. d. me hodie per colorum in capris aut ovibus, separatione totum tuum pecus transeunte aufer, peto ut facta, inventum fuerit, quod sane plurimum auferas, et segreges inde. Alii pro Infini- fuisset, et repugnasset Jacobus sibi ipse, tivo capiunt (Cod. Sam. D), vertuntque qui professus esset, se nihil petere de iis, auferendo, i. e., transibo et auferam, s. quæ Labanis nunc essent. Sed e progressu segregabo. Sed magis est verisimile, narrationis intelligitur, loqui Jacobum de Jacobum id Labani dicere, ut ipsemet id eo, quod in posterum ex sibi relictis ovibus faciat; et Vs. 35. Laban hoc fecisse legitur. nasciturum sit varium, segregatis Labanis Utrumque nomen, et, ovillum et fuscis, maculosis et variegatis. Dicit igitur: caprinum genus comprehendit. Sed eritque merces mea videlicet omne fuscum, collectivum est, quum tantum de sin- maculosum aut varium, quod ex unicoloribus, gulis dicatur, et vox significat punctatum id est, albis aut pure nigris mihi relictis punctis, s. maculis minoribus respersum. nascetur. Non satis recte hæc intellexit

a consuere multis pannis et co- Hieronymus, qui Jacobi verba hac paraloribus de ovibus et capris usurpatum sig- phrasi explicat: Separa omnes discolores et nificaret tales earum, quæ maculas habent varias, tam oves quam capras, et trade in adspersas, aut tanquam assutas, ut in cen-manum filiorum tuorum, rursumque ex utrotone particulas aut assumenta. A vero que grege alba et nigra pecora, id est, unius ita differre plerique interpretes statuunt, coloris, da mihi. Si quid igitur ex albis et ut sint majoribus maculis variegatæ nigris, quæ unius coloris sunt, varium natum oves et capræ. Sed potius esse ovem, erit, meum erit; siquid vero unius coloris, quæ in nigro aut rufo vellere medias habet tuum. Sed Jacobus præter variegatas oves maculas albas, probavit Bochartus Hieroz., et capras sibi fuscas oves accedere postulat. t. 1. p. 480, ed. Lips, Ita LXX.: diáRosen.-33 So shall my innocence answer λevKos, quod maculis albis insignem denotat, for me before thee in time to come, when consentiente Onkeloso, qui i interpre- thou shalt come to my hire [i.e., to see what tatur, quod convenit cum Arab. Novis, I have gained], &c.-Respondebit pro me quæ latera habet alba, et quod nigrum justitia, innocentia, mea, i.e., testificabitur et album est. O est fuscus, a D calor, pro me. verbum forense, testimonium quasi adustus, fumeus color. Arabibus ferre pro vel contra, quo sensu semper cum est carbo, hincque D niger, et en construitur; ut Exod. xx. 13, a me nigredo. LXX. Kai diaxópiσov ékeilev πâv non respondebis in socium tuum testis falsus, πρόβατον φαιὸν ἐν τοῖς ἄρνασι, καὶ πᾶν διά- non falsum testificaberis in eum. Hoc loco λEVKOV Kai pavтòv év Taîs ai§ív. Pro utroque vero 2 valet pro, ut res ipsa docet. In dia, colore,, unum posuerunt, paiòv, Die crastino, i.e., vel cras, si ita accidat, i.e., quum hoc sit potius D. Verum ordinem in posterum, ubi res acciderit, de qua pacicontextus perverterunt, et, diáλevkov scimur. Voce non tantum qui proprie et parròv convertentes. Primum itaque, crastinus dicitur dies, sed et quivis sequens quod generale est omiserunt, et duo pos- significatur, vid. Exod. xiii. 14; Deut. vi. 20. teriora specialia tantum posuerunt. vero hic locus ita est impeditus, ut jam te filius tuus, si, cum veneris Hieron. in Quæstt. Hebrr. fassus sit, se super, s. ad mercedem meam, cum vises, quæ usque præsentem diem neminem potuisse sit merces mea ex fœtibus. invenire, qui ad liquidum, quid in hoc loco referunt, hoc modo: cum veniet, vel, diceretur, exponeret. Tres omnino colores quia veniet ad mercedem meam innocentia poni vides, punctatum, albo nigroque varie- mea, i.e., adjungetur veluti comes mercedi gatum et fuscum, duos priores in universum, meæ coram te. Sed prior sensus simplicior tam in ovibus, quam in capris, fuscum est, et coram te referendum ad initium

cum postero tempore rogabit ,כִּי־יִשְׁאָלְךָ בִנְךָ מָחָר | Totus

ad תָּבוֹא Alii

versus, non ad proxima; testabitur, inquam, | putemus, ut puncta nodis, propter similituin tuo conspectu, te præsente. Quicquid non dinem conferantur. Verba Nomne fuerit punctatum aut varium in capris, vel in quo erat album, Hieronymus una cum iis, fuscum in agnis, s. ovibus, surreptum erit quæ sequuntur, a male sic apud me. Contestata, inquit, erit fides mea, vertit: cunctum autem gregem unicolorem solo gregum meorum inspectu, in quibus si id est, albi aut nigri velleris. Quid enim, quid fuerit album pecus ovilli aut caprini si albæ etiam segregatæ fuissent oves; generis, aut hujus etiam nigrum, furto tibi Jacobo custodiendum et pascendum resublatum dices. mansisset? Sed verbis i sig34 hic non est ecce! sed particula nificatur omne, in quo sunt maculæ albæ assentientis, Talmudicis quoque usitatissima. in vellere nigro. Contra non dicit de agnis

, וְכָל־הוּם בַּכְּלָבִים sed, כָל־חוּם בּוֹ : aut ovibus | הצדיקים הן .Sic in Baba-kama Cap. 8. sub fin

37 Au. Ver.-Poplar.

Ini Dihu inhi ja ono, Justarum ita est ita, et quia Jacobus petierat, præter variegatas non eorum est non, i.e., ubi quid ita esse pecudes, ovili generis fuscas. ajunt, tam certum est, ac si jurejurando asseverassent, item cum quid negant. Cf. Matth. v. 37. In codice Samaritano ita legitur: 57, quæ verba, ut ostendit Gesenius in Commentat. de Pentat. Sam. p. 38, hoc modo sunt capienda: et si Hieronymum. non, erit secundum verba tua, scil., ut ista iv. 13, λeúкn, populus alba, hic σrupaka furto ablata credam. Nam Samaritanis

Prof. Lee, Rosen.-The white poplar. Sumsit autem Jacobus virgam, i.e., collective, virgas, populi arboris viridem; amygdalique et platani. Sequuti sumus LXX., et LXX. tamen, Hos.

[ocr errors]

viridis לח

valet si, cum, Utinam sit, fiat, verterunt; nec male, quum voc. Arab. secundum verbum tuum, vel, verba tua, si, styracis arborem denotet. Jod, pluralis signum, vis desiderari. hic etsi de populea tantum virga ponatur, vix non est optantis, uti alias plerumque, sed dubium tamen et ad reliquarum duarum approbantis et assentientis. Neque enim ita arborum virgas referri. Neque existicum nonnullis verba capienda, quasi Laban mandum est, Jacobum tres duntaxat virgas fidem Jacobi suspectam haberet, q.d.: utinam sumpsisse; plures enim fuisse necesse est.— ita facias, ut loqueris, et nihil de meo sur-Rosenmülleri. comp. ripias. Sed significat potius, se conditionem Gesen.-, m. Gen. xxx. 37; Hos. accipere: sit sane! gratum habeo, quod iv. 13. The LXX. and Arabic interpret it postulas. Persuadebat enim sibi Laban, in Gen. xxx. 37, Styrax, the storax-shrub, fœtus omnes sibi futuros, quia contra na-out of which flows a well-known odorituram fit, ut alba pecora non pariant alba, ferous milky gum. The analogy of the nigra, nigra. Sed naturam immutavit Jaco- | Arabic is particularly in favour of this signibus arte, ut vs. 37, seqq. narrabitur. fication, where (which itself corre-, ergo, separavit, Laban, die illo hircos fascia-sponds exactly to the form, concerning the Hircorum supra vs. 32, nulla facta affixed and -See A. and C. B. Mierat mentio; sed vix dubium eos illic capris chaelis Lum. Syriaca, § 32,) signifies styrax, contineri. ab vincire, et quidem and Saadius uses here the same Arabic pecudem mactandam, supra xxii. 9, aut word. The Ethiop. version has also , for tondendam, 2 Reg. x. 12. Quia vero tale the Greek σrúpag. Gregory describes it pecus pedibus vincire moris erat, inde Jarchi as a little tree, from the flowers of which is DT explicat varios in loco ligationis, id est, distilled an odoriferous water. Erp. has in malleolis anteriorum et posteriorum pedum., which, indeed, Castellus translates, Ita et veterum Interprr. alii. Videtur igitur

tos.

[ocr errors]

proprie dici, quod maculas habet iis in white poplar, according to the usual meaning locis, quibus in cruribus aut talis ligari solet, of the Hebrew, but which is scarcely difThe quasi dicas maculis velut fasciis in pedibus ferent from, which Saadias uses. revinctum. Nisi potius quum D Tois Alex. in Hos. and the Vulgate in Gen. have , vs. 32, respondeant, cum Clerico, coll. on the contrary λeúkŋ, populus (alba), white nodus, pecudes punctis poplar, which answers likewise to the etymology, but not to the analogy of the nigris aut albis variegatas, quasi nodatas dici Arabic; therefore it wants confirmation,

Arab.

[ocr errors]

although applicable. See Celsii. Hierobat. | ablatum vult isque varii coloris tantum pecus P. I. S. 292, and J. D. Michaelis Supplem., sibi mercedem vindicat. p. 1404.

Au. Ver.-Hazel-tree.

tree.

39 And the flocks conceived before the rods, and brought forth party-coloured cattle. [Heb., cattle ring-straked, &c.]

Deinde separat

Laban v. 35, omnes pecudes discolores (in quibus albi quid erat præter rufum colorem i. e., versicolores) ab unicoloribus (rufis) ne illæ Labanis pecudes versicolores cum iis

Gesen., Rosen., Prof. Lee.-Almond-tree. Au. Ver.-Chestnut-tree. Gesen., Rosen., Prof. Lee.-The plane- commiscerentur, quas in posterum tanquam mercedem Iacobo parerent unicolores. Tum Schum.-32 I will pass through all thy v. 36, Iacobus unicolores (reliquas i.e. seflock to-day. Remove thou all the party-paratis Labanis versicoloribus unicolores) coloured [Heb., speckled, &c.] sheep from accipit, id quod inito pacto plane convenit, the sheep of one colour, &c. ne Iacobus Labani fucum facere posset (v. 33 And my righteousness shall answer for 34). Præterea Iacobus laciniis albis studet me in time to come [i.e., thou shalt thy- efficere, ut unicolores discolores parerent. self be persuaded how sincerely I have Insuper v. 39, faciem gregis unicoloris acted towards thee, when thou comest to Labanis quem pascitur collocat e regione view my hire which is before thee, i. e., the discoloris pecoris. Denique xxxi. 8, 10, 12, party-coloured cattle which for the future discolores commemorantur neque unicolores shall be my wages]. sive rufæ pecudes. Unde sequitur, ut 35 And he separated that day all the reddendum sit propter v. 35, imperativo, party-coloured he-goats, and all the party- quum idem, si ex aliorum (Syri, Clerici, coloured she-goats; all that were white Dathii, Vateri, Schotti, Hirzelii de Pent. among them [i. e., among the flocks just Syr. p. 82) sententia scriptor infinitivum ad mentioned]; and all the sheep that were of Iacobum referendum spectasset, haud dubie one colour, and gave into the hands of his sonaret. Itemque monendum est, sons (what belonged unto them). primum, quod hic ut Deut. xiv. 4, cum sequente coniunctum significat pecus ovillum, a nonullis sicut sensu latiori male intelligi de pecoribus. Postremo non 40 And Jacob did separate the lambs prætereundum est, omnes fere interpretes [i.e., those which were thus born of dif- contra contextum etiam rufas oves Iacobo ferent colours]; and set the faces of the assignare mercedem, quum tamen v. 34, et flocks towards the party-coloured sheep, 36, doceant, separatas velle Iacobum oves that is to say, all Laban's sheep of one et capras discolores a pecore ovillo rufo i. e., colour (towards his own party-coloured unicolore, ne Laban se decipi posse sussheep); but he put his own flocks by them- picetur. Iam vero quod attinet verba selves, and put them not towards Laban's, ea significare: et separa cattle. capras discolores ab unicoloribus, res ipsa 32. Quamquam iam Hieronymus in demonstrat: alioquin enim capre non Quæstt. Hebr. professus est, se neminem separandæ fuissent. His ita expositis facile potuisse invenire, qui sensum huius versiculi capies mentem vocabulorum et sit ad liquidum exponeret: spero tamen fore, merces mea; totus enim contextus affirmat, ut haud ita improbabilis explicatio exsistat, ideo separandas fuisse pecudes discolores ab modo haud invito contextu construatur, et unicoloribus, ut Iacobus in posterum ex ab omni vano coniiciendi studio sis re- pecudibus Labanis unicoloribus, quas ipse motissimus. Itaque ante omnia observa, pasceret, si quid illius generis pariant merauctorem bis posuisse non per pleo- cedem accipiat. Itaque cogitur, illa verba nasmum, sed ut eo indicaret, a quibus a multis minus recte explicari: et erit merces pecudibus separandæ sint discolores, hoc mea omne fuscum, maculosum, varium, quod modo: transibo per gregem tuum hodie, se- ex unicoloribus, albis vel pure nigris mihi para ibidem omne pecus ovillum varii coloris relictis nascetur (vidd. Mercer, Clericus, ab omni pecore ovillo unius coloris. Apparet Schott, et Rosenmueller ad h. 1.); nam enim comparationis causa ad utrum- fuscæ pecudes pertinent ad unicolores ideoque genus pecoris ovilli pertinere. Cui que Iacobus eos non postulavit, imo potius translationi primo favet hoc, quod v. 33, v. 33, hoc pactum init, ut pecudes, quæ Iacobus pecus ovillum unius coloris furtim Labani mercedem illius in posterum per

lustranti viderentur unius coloris et rufæ, apparuit, et ex agnis, quicunque nigri fuerunt, furtim ablatæ iudicarentur.

33 Et respondebit pro me iustitia mea die crastino, i.e., quam sincerum me erga te gesserim, ipse tibi persuadebis, quando veneris ad mercedem meam, quæ coram te est, i.e., pecudes discolores, quæ mihi mercedi erunt, perlustraturus.

in manum filiorum suorum.

36.] Sam., LXX., Saad.-Legem secutus, quam sibi in additamentis e locis parallelis repetendis scripsit, Samaritanus post hunc versum inserit probante Geddesio ea, quæ infra de somnio Iacobi xxxi. 11—13, nobis offeruntur. In quibus paulum recedit 35 D fasciis circumligati. Onk., Ion., ab Hebræis, quod pro habet post Arabb. et Persa, pedibus signatos intellexerunt in addit, pro exhibet ”I (vid. Rosenmuelleri diss. de Pent. pers. denique pro scripsit Tax. p. 25); Symm. Xevкóñodas, Gr. Ven. TеTе- Non dubito, quin hoc additamentum maius δημένους. ia quamquam hæc hic a Sam. insertum sit, ut Iacobus ob artiverba (præter Hieronymum, qui transfert: ficium, quo in facultatibus augendis deinde cunctum gregem album) plerique interpretes usus est, non male sed bene audiret, quum exponunt: in quo albi aliquid est, i. e., pecus ei divinitus adiuto contigerit, ut ditesceret. maculosum et discolor, quia hac significa- Nam si ille lacunam narrationis tantum hac tione singula discoloris pecoris genera com- interpolatione tollere voluisset, procul dubio prehenduntur: male tamen ea coniunxerunt longe aptius inseruisset ea, quæ xxxi. 7, 8, cum seqq., quibuscum non cohærent nisi de mercedis sæpius a Labane mutatæ hac ratione separavit omne pecus varii ratione narrantur (quam respexit Ilgen coloris ab omni pecore unius coloris. Itaque Urk., p. 181 s.). Ceterum optime docuit per synecdochen positum est pro uni- Gesenius in diss. de Pent. Sam. p. 46, ss. colores. Attamen non plane displicet quanta sit cautio adhibenda, ne temere adHieronymi sententia, contra quem Clericus stipuleris istis interpolationibus, quæ in Penet Rosenmueller disputarunt, transferentis tateucho ab illo haud raro factæ sunt. illius cunctum autem gregem unicolorem, id 38. Iacobum variis laciniis, quas in est, albi aut nigri velleris. Nam is haud aquariis posuerat contra pecudes coeuntes, dubie intelligit, Labanem separasse discolores imaginationes ovium unicolorum in fœtu pecudes ab unicoloribus, albis et rufis. formando tantopere excitasse, ut discolorem Quod quidem ut ex contextu sic ex lingua fœtum procrearent, variis exemplis et testiferri potest. Verba enim

[ocr errors]

obmoniis affirmant cum veteres tum recentiores. Vid. Wineri Realw., p. 308. Rosenmuelleri Scholl. et Morgenl. P. I., p. 150.

40 De hoc versu, quum de legitima eius interpretatione desperaverint, multa coniecerunt interpretes. Nam præterquam quod

seqq. Da, cum quibus eadem constructione copulata sunt, reddi debent: omnia quæ alba erant in iis i. e., in pecoribus, quæ modo commemoraverat auctor, et omnia quæ rufa sunt in ovibus: igitur Laban separavit discoloria ab unicoloribus, ab albis et multi variam lectionem secuti sunt, ut suam rufis. et tradidit filiis suis. opinionem in textum inferrent, alii vel Quum scriptor v. 36, dicat, Iacobum re- inepta paraphrasi vel inconcinna verborum liquum gregem pascendum accepisse, sponte structura usi sunt ad mentem loci constiapparet, Labanem alteram partem pecudum tuendam. In iis præter LXX. numerandus (discolores) filiis, alteram (unicolores) Iacobo est Hieronymus, qui sic transfert: divisitque dedisse. Ex contextu autem (cfr. vv. 34— gregem Iacob, et posuit virgas in canalibus 36, cum 37, ss.) satis elucet, filios Labanis ante oculos arietum, erant autem alba et nigra accepisse discolores pecudes patris sui se- quæque Laban, cetera vero Iacob, separatis orsum custodiendas, ne hæ commiscerentur inter se gregibus. Plerique autem etsi me cum discoloribus Iacobi in posterum ipsi quidem indice recte statuunt, novum hic pariendis ab unicoloribus. Itaque Iacob Iacobi artificium, quo is in opibus augendis necessario pavit greges unicolores. Quæ usus sit, describi: a vero tamen aberrasse cum ita sint, haud scio annon peccaverint mihi videntur, quod verba interpretes in eo, quod verbum quod construunt vel cum proxime antecedd. p scriptor consulto posuisse videtur indefinite, hoc modo: et convertit faciem gregis ad ut ex contextu intelligatur, quæ pecora Laban tradiderit, explicant: et tradidit hæc omnia, nodosa, varia, ea, in quibus albi quid

nodosum et ad omne fuscum in grege Labanis, vel 13 referunt ad 72 hac sententia: ovium, quæ erant in grege Labanis, faciem

convertit ad varia et fusca sibi nata, sive : ληνοῖς, τοῦ ἐγκισσῆσαι αὐτὰ κατὰ τὰς ῥάβδους.
collocavit agnos ita, et versicolores et nigri 42 ἡνίκα δ ̓ ἂν ἔτεκε τὰ πρόβατα, οὐκ ἐτίθει.
ex adverso starent gregibus Labanis (vidd. ¿yéveto dè tà μèv åonμa тoû Aáßav, Tà đè
Mercer, Clericus, Bonfrer, Dathe, Rosen- érionμa Toû 'Iaкwẞ.
mueller ad h. 1). Atvero, ut quæ sentio
dicam, mihi omni clara et plana esse vi-
dentur, modo ne contextum lædas neque ea,
quæ sibi opposita sunt, ignores. Itaque ante
omnia monendum est, verba

Au. Ver.-And it came to pass, whenso-
ever the stronger cattle did conceive, that
Jacob laid the rods before the eyes of the
cattle in the gutters, that they might con-
Dceive among the rods.

Ged.-41 Now this was Jacob's method. Whensoever the stronger part of the flock were coupling, Jacob put rods, by the gutters, before their eyes, that they might couple at the rods: but for the feebler of the flock he put no rods.

42 So the feebler of the young were Laban's, and the stronger were Jacob's.

arcte cohærere cum v. 39, ita, ut Iacob non 42 But when the cattle were feeble, he
omnes omnino agnos sed discolores tantum, put them not in so the feebler were Laban's,
qui parti erant, separarit; vult enim auctor, and the stronger Jacob's.
novam Iacobi astutiam commemoraturus,
seqq. describere, quomodo et cur illi sepa-
rati sint a reliquis pecudibus. Deinde vocc.
ip opposita sunt seqq. is,
ut illa significent: oculos gregis, quem pasce-
bat, convertebat ad discoloria, hæc autem
transferenda sint: suos autem greges (agnos
discolores) collocavit seorsim. Iamvero ut
hæc recte intelligerentur, auctor ipse curavit,
Bp. Patrick.-Ver. 41. This was his third
quod primo addidit verba: 12 D artifice: which is thus expounded by the
ne forte antecedentia 27 de Iacobi Chaldee and a great number of other authors,
grege sed ut potius de unicoloribus pecu- (which may be seen in Bochart, par. i.
dibus Labanis explicarentur hac ratione: Hierozoic. lib. ii. cap. 46), that he laid the
convertit oculos gregis ad discoloria, nimirum rods before the cattle only in the spring-
unicoloria in grege Labanis (repete ex ante- time, when the sun was ascending, and the
cedd. convertit ad discoloria, quæ parta cattle lusty and vigorous; but let them
erant Iacobo). Tum idem vice versa addidit alone when the cattle came together in
explicationis causa in altera parte verba: September, or the declension of the year

bong, ut antecedens i accura- (for they bred twice a-year in those countius definiretur hoc modo: sed greges suos tries), at which time they were become more seorsim posuit, i.e., eos (discolores) non posuit feeble. If he had always laid the rods contra gregem Labanis (contra unicolores). before the cattle, there might have been Itaque liquido apparet, Iacobum duplici none but spotted, and so Laban have been artificio imaginationem pecudum, ut uni- quite impoverished. Therefore he chose to colores discolores parerent, incitasse, et do it only in their first and prime copulation, virgis variis, in aquariis contra pecudes which was in the spring time; and omitted coeuntes positis, et eo, quod unicolores it in the later, which was in the autumn. Labanis pecudes ita collocavit, ut ante se Our famous Mr. Mede follows this interpreviderent pascere discolores Iacobi easque tation (Discourse xlv. p. 355.) But there is tamen oculis ab unicoloribus aversas, ne no certainty in it for Pliny and Columella discolores unicolorium adspectu et imagina- prefer those begot in autumn to those begot tione conciperent unicolores.

Ver. 41, 42.

41

in the spring. And therefore our translation
is most proper, which represents Jacob as
using this artifice, of laying the rods before
them, only when the stronger cattle came

[ocr errors]

together, and not when the weaker. And וְשָׁם יַעֲקֹב אֶת־הַמַּקְלוֹת לְעֵינֵי הַצְאן

[ocr errors]

-and so the Hebrew words import, as Bo 42 וּבְהַעֲטִיף הַצְאן לֹא יָשִׂים וְהָיָה הָעֲטְפִים לְלָבָן וְהַקְשָׁרִים לְיַעֲקֹב

41 ἐγένετο δὲ ἐν τῷ καιρῷ ᾧ ἐνεκίσσων τα

so the LXX. understood the words, with-
out respect to the former or later breed:

chartus shows in the place before named
(p. 514).

41, 42. Sequitur tertium artificium, quo πρόβατα ἐν γαστρὶ λαμβάνοντα, ἔθηκεν Ιακώβ Jacobus est usus.

[ocr errors]

τὰς ῥάβδους ἐναντίον τῶν προβάτων ἐν τοῖς autem in omni ardore ovium vegetarum.

« AnteriorContinuar »