drank uit de commissiekamers, al weet men, dat de tegenpartij de afgewezenen met open armen, neen, met opene beurs ontvangen zal. De candidaten zien, hooren, weten en bemerken van dit alles niets; hunne zintuigen schijnen onder den eigenaardigen invloed der candidatuur verzwakt. Wanneer er later rekeningen inkomen wegens verkiezingskosten, welker vereffening met opzet is uitgesteld, totdat de officieele rekening is ingediend en publiek gemaakt, schreeuwen ze wel wat hard, maar eindigen toch met betalen. Blijven ze weigeren, dan houden zij, die de verschotten hebben gedaan, toch altijd de gelegenheid, om zich bij eene volgende verkiezing uit de eerste betalingen van den dan aangenomen candidaat schadeloos te stellen.

Van de verregaande corruptie der leiders en candidaten leveren de enquête-verslagen ergerlijke voorbeelden op, waarmede wij ons thans niet hebben bezig te houden (*); wij bepalen ons tot de kiezers. En dan vermelden wij alleen den volgenden uitslag der onderzoekingen in loco van de enquête-commissien. Te Sandwich hadden 1850 van de 2115 kiezers gestemd, waarvan 900 hadden erkend, dat zij omgekocht waren en 100, dat zij omgekocht hadden. Te Gloucester bleken er meer dan 1500 van de 5500, te Macclesfield zelfs 4000 van de 6000 (in eene onderafdeeling 1300 van de 1384 opgekomenen) omgekocht te zijn, waaronder natuurlijk velen waren, die van beide partijen geld aannamen. Deze cijfers werden door de commissiën zelven bij het schorsen hunner werkzaamheden opgegeven. Voor de andere districten, waarover het onderzoek zich uitstrekte, hebben wij de overeenstemmende verklaringen van de locale leiders der liberale en conservatieve partij, gemeenlijk door den mayor of gemeente-secretaris bevestigd, omtrent de grenzen der omkoopbaarheid van het kiezerspersoneel. Het getal kiezers, die rechtstreeks omgekocht moesten worden, ongerekend dus de stemmen van geestverwanten, voor welker behoud employment noodig was, schatte men te Boston op 600-700 van de 3000, te Canterbury op 300-400 van de 3600 kiezers; te Chester werden eigenlijk allen voor omkooping vatbaar en de uitslag der verkiezing eene quaestie van geld alleen geacht; te Oxford eindelijk erkende men, dat een zeker getal kiezers, uit overtuiging tot eene politieke partij behoorende, uit eigen beweging hunne stem uitbrachten, doch dat de doorslag gegeven werd door de stemmen van hen, who are only moved by interested motives. Waar de omkoopbaarheid der (*) Een enkel staaltje maar. Te Macclesfield had een candidaat, bij eene vroegere verkiezing ontwaard hebbende, dat er op een dag van 15 uren voor £ 150 drank aan kiezers geschonken was, zich later met den meesten nadruk tegen knoeierijen en onwettige uitgaven verzet. Om 's mans eigeu woorden te bezigen: he resolutely set his face against corrupt practices. De vorm van dit krachtig verzet was echter niet zeer oordeelkundig gekozen. Uit de volgende beschrijving valt althans geen ander besluit te trekken. I refrained from asking any questions of any one on the subject, lest I should learn what I did not want

to know!

Geen wonder, dat in het district, waar de candidaten zulk eene houding aannemen, de officieele opgave der verkiezingskosten van een candidaat een logenachtig totaal van £ 610— 5-8 aangeeft, terwijl zijne wezenlijke uitgaven £2950-18-1 beloopen hadden.

kiezers in zulk eene verhouding staat tot het kiezerspersoneel, mag men wel als algemeenen regel stellen, dat de corruptie de verkiezingen beheerscht. Ziedaar dus de werking van het »zoo niet algemeen, maar toch zeer uitgebreid kiesrecht" in Engeland, waarop men de tegenstanders van het algemeen stemrecht uittart zich te beroepen!

Men versta ons wel: wij willen volstrekt niet beweren, dat de zeer grove misbruiken, die in de acht bovengenoemde kiesdistricten tot buitengewone maatregelen geleid hebben, overal in Engeland in dezelfde mate plaats grijpen; even min, dat die misbruiken en knoeierijen een gevolg zijn van de uitbreiding van het kiesrecht daar te lande. Wanneer men te strijden heeft tegen overdrijving en misbaar, behoort men met de grootste zorg zijn vast terrein te kiezen en wel op te passen, dat men zich niet late wegslepen. Doch van den anderen kant mag men niet vergeten, dat in dezelfde enquêtes bij herhaling de bewering werd vernomen, dat het in het ergste dier districten, in het diep bedorven Chester bij voorbeeld - dezelfde rustige, deftige bisschopsstad, die Dickens tot model gestrekt heeft voor Cloysterham in The mystery of Edwin Drood, niet zooveel erger was dan overal elders. De enorme sommen, welke de verkiezingen, zelfs aan zoogenoemd wettige uitgaven, elders aan de candidaten gekost hebben en waarvan kort na de jongste algemeene verkiezingen de officieele opgaven voor vele plaatsen in de Londensche dagbladen vermeld werden, doen vermoeden, dat onze overzeesche naburen met de strenge wetsbepalingen tegen corruptie over het algemeen de hand nog al lichten (*). (*) Wij ontleenen aan die opgaven de volgende cijfers van verkiezingskosten betrekkelijk districten van verschillende uitgebreidheid en karakter.

Greenwich, met 22161 kiezers, voor de beide gekozenen (met 9243 en 9240 stemmen) p.st. 7166 samen, voor de geslagenen (die 8152 en 8141 stemmen verkregen) p.st. 3621 samen ; South Ayrshire met 3865 kiezers, voor den opnieuw met 1830 stemmen gekozen vertegenwoordiger p.st. 4731, voor den tegencandidaat, die 1583 stemmen verwierf, p.st. 2747; West-Cheshire, met 11097 kiezers, voor de beide opnieuw gekozen oude leden (met 4773 en 4637 stemmen) p.st. 5109; voor de tegencandidaten (4009 en 3785 stemmen) p.st. 7517; Southampton, met 7394 kiezers, voor de twee gekozenen, met 3051 en 3023 stemmen p.st. 3192, voor de tegencandidaten (2972 en 2902) p.st. 4031;

Shoreham, met 5480 kiezers, voor een met 2445 stemmen opnieuw gekozen oud lid p.st. 1831, voor een met 2195 nieuw gekozene p.st. 2088; voor den geslagen derden candidaat, die 2095 stemmen verkreeg, p.st. 1612;

Bradford, met 27049 kiezers, voor het net 14242 stemmen herkozen oud lid en den met 12922 stemmen nieuw gekozene p.st. 5372, voor den niet geslaagden derden candidaat (9015 stemmen) p.st. 4129;

Burnley, met 7614 kiezers, voor den herkozene (3943 stemmen) p.st. 859, voor den tegencandidaat (3217 stemmen) p.st. 764;

Lambeth, met 50545 kiezers, voor de met 19315 en 18983 stemmen herkozen leden p.st. 10666, voor den derden candidaat, welke 16701 stemmen verkreeg, p.st. 7605;

Birmingham, met 63398 kiezers, voor de drie herkozen leden, waaronder de heeren Bright en Chamberlain, mannen van naam in de liberale partij, en die met 22969, 22079 en 19544 stemmen gekozen werden, p.st. 6067, voor de beide tegencandidaten, die 15735 en 14303 stemmen behaalden, p.st. 7308;

Yorkshire (Z.W. afdeeling), met 26329 kiezers, voor de met 11385 en 11181 stemmen gekozenen p.st. 1578, voor de tegencandidaten, die 10391 en 10020 stemmen hadden, p.st. 10366;

Maar ten aanzien van het onderwerp, dat ons bezighoudt, heeft de geschiedenis der corrupte verkiezingen in Engeland toch ook wel eenige waarde. Vooreerst blijkt daaruit, gelijk we reeds deden opmerken, de volkomen onjuistheid der bewering van het manifest, dat de zuiverheid der verkiezingen door uitbreiding van het kiesrecht bevorderd wordt. Niet die uitbreiding, maar de nieuwigheid der geheime stemming stuitte de misbruiken in 1872; daarna »waren de kiezers wijzer geworden", en werd er niet minder dan vóór de eerste Reformbill geknoeid. Er werd alleen meer geld besteed, omdat er meer kiezers waren en... omdat het geheim der stemming een prikkel tot dubbele winst voor den oneerlijke, eene premie op de immoraliteit opleverde. In de tweede plaats ligt het voor de hand, dat, wanneer eene verkiezing door geld beheerscht wordt, uit den aard der zaak de omgekochten onder de onbemiddelden te zoeken zijn. De misdaad der bemiddelde koopers wordt er niet minder om, maar wanneer de onbemiddelden uit de lagere volksklassen niet medestemmen, zal er weinig of geen omkooping plaats hebben. We kunnen gerust aannemen, dat dergelijke gevallen hier te lande tot de groote zeldzaamheden behooren. De ondervinding, in de Engelsche enquêtes opgedaan, bevestigt deze eindelijk in het meervermeld Chester, met 7611 kiezers, voor de met 3204 en 3147 stemmen gekozen candidaten p.st. 1665 en p.st. 1667, voor de met 2056 en 1961 stemmen verslagen candidaten p.st. 1528 en p.st. 1596. De laatste cijfers zijn vooral van belang, wanneer men ze in verband brengt met de onthullingen in de enquête. Voor de commissie werd onder anderen gezegd, dat de overwinnende partij tusschen p.st. 13000 en p.st. 14000 voor de verkiezing had besteed, terwijl de getuige erbij voegde, dat zijne eigene partij, die het onderspit gedolven had, zeker zou gewonnen hebben, indien ze maar p.st. 1000 meer besteed had. Hieruit blijkt, dat de verliezende in elk geval zeer belangrijke uitgaven had gedaan. Een der leiders der verkiezing uit de winnende partij noemde het opgegeven cijfer later overdreven, doch de tegenspraak zou heel wat nadrukkelijker geweest zijn, indien de kosten maar een weinig hooger waren geweest dan de p.st. 3332 der officieele opgave.

Men kan dan ook aannemen, dat deze officieele opgaven in den regel bedriegelijk zijn en onjuist, berustende op zoogenaamde cooked accounts (geflatteerde rekeningen, volgens de advocaten-uitdrukking ten onzent). Niettemin zijn de cijfers met de meeste zorg gespecificeerd, gelijk uit de volgende voorbeelden der opgegeven kosten blijkt. Te Birmingham was van de 6067-14-6 p.st., die het totaal der gedeclareerde uitgaven van de drie gekozen candidaten uitmaakte, besteed: aan kamerhuur en uittreksels uit de kiezerslijsten 799 p.st.; drukwerk en advertentien 2156 p.st.; belooning van agenten en onderagenten, klerken, boodschappers, enz. 1086 p.st.; lokaalhuur voor meetings 536 p.st.; briefport en telegrammen 114 p.st.; het vervoeren van kiezers naar het stem bureel 594 p.st; aandeel van 3/5 in de administratieve kosten der verkiezing, door den voorzitter van het stembureel gemaakt, 599 p.st. De 7308-3-7 van de twee verslagen candidaten werd gevormd door de volgende posten 2/5 in de administratieve verkiezingskosten 399 p.st.; agenten 1164 p.st.; papier, schrijfbehoeften, enz. 324 p.st.; huur van commissiekamers 554 p.st.; vervoer van kiezers naar de stembus 785 p.st.; porto's 467 p.st.; canvassers 2597 p.st.; drukwerk 618 p.st.; advertentiën 399 p.st. Voor de Z.W. afdeeling van Yorkshire vinden we alleen van de 85789-3, welke door de gekozen leden werden uitgegeven, de volgende splitsing opgegeven: aan administratieve kosten 611-10 p.st.; agenten, klerken enz. 3276-23-6 p.st.; vervoer van kiezers naar de hoofdplaats en naar het stembureel 1915—0—4 p.st.; drukwerk, advertentiën 1465-8-8 p.st.; commissiekamers 564--8-4 p.st.; porto's, telegrammen en kleine nitgaven 553-18-8 p.st.; aanplakken 190-19-9 p.st.

Bij de medegedeelde en andere officieele verkiezingscijfers is een doorgaand verband tusschen het betrekkelijk hooger bedrag der uitgaven en den uitslag der verkiezing, in overigeus gelijke omstandigheden, op te merken.

opmerking, wanneer ze nog bevestiging behoeven mocht. In hare voorloopige mededeeling van het resultaat der enquête te Sandwich verklaarde de commissie, dat de omkoopers behoorden tot den winkelen handelsstand, terwijl de omgekochten waren »sloeperlieden, loodsen, visschers, soldaten, politieagenten, kleine handelaars en winkeliers en werklieden". Te Boston werd verklaard, dat voornamelijk veil waren »de visschers, wier verdiensten ongelijk en wier beurzen altoos leeg zijn, en in 't algemeen de minvermogenden, daar er onder de min of meer gegoeden hoogstens 20 of 30 te vinden waren, die betaling eischen voor hunne stem". Te Oxford schuilden de omkoopbaren, volgens de verklaring van den mayor, hoofdzakelijk onder die freemen, burgers naar de oude wet, die zelfs niet in de termen vielen der lage census wet van 1867 (de werkelijke huurwaarde van £ 10), doch aan hun oud burgerrecht de kiesbevoegdheid ontleenden. Voor Gloucester legde een gewezen parlementslid, die de stad van kindsbeen kende, eene dergelijke verklaring af. Ook te Macclesfield en Knaresborough waren het voornamelijk fabriek sarbeiders en andere werklieden of kleine burgers, die zich voor de uitoefening van hun burgerplicht hadden laten betalen. Onderscheiden getuigen achtten dit zeer natuurlijk; een werkman toch, wiens dagelijksch brood van zijn dagloon af hing, kon moeilijk zijn loon zonder vergoeding opofferen. Wel was dit streng verboden en onder de ongeoorloofde kiespraktijken gesteld, maar men kon nu eenmaal niet anders, en de verkiezingsagenten betaalden het dagloon van den werkman, die op hun candidaat stemmen kwam, zonder eenig bezwaar en met een gerust geweten, al wisten zij, dat de wet het verbood.

De voorstanders van het algemeen stemrecht kennen het hier aangevoerd bezwaar evengoed als wij. Het denkbeeld is daarom wel eens geopperd, dat bij de invoering van dat stelsel de kiezer eveneens voor tijdverlies en loonderving door uitoefening van zijn kiezersplicht zou worden schadeloos gesteld, als dit overal geschiedt, wanneer hij tijd verliest en loon derft, om als getuige voor den rechter te verschijnen. De gang naar de stembus zou dus evenzeer uit de Staatskas vergoed worden als de gang naar de rechtszaal. Het zou kinderachtig zijn, tegen dit denkbeeld het in de practijk toch niet onbelangrijk financieel bezwaar aan te voeren; iedereen zal echter de groote moreele gevaren ervan inzien. Er behoort eene groote zedelijke kracht toe, om het onderscheid in te zien tusschen de rechtmatige vergoeding voor het uitbrengen van de stem en de onrechtmatige betaling voor de stem zelve. Wij willen volstrekt niets slechts van onze Nederlandsche werklieden onderstellen, maar zouden zij in dit opzicht scherper onderscheid maken en vaster in de schoenen staan dan hunne makkers in Engeland? Zouden zij in politieke eerlijkheid alleen hooger staan dan deze laatsten, die hun zoover vooruit zijn in geestkracht en zedelijken moed?

>> Wij geven het voorafgaande niet voor hetgeen het niet is, eene wetenschappelijke verdediging van het beperkt stemrecht." Met deze zinsnede uit ons betoog van Februari 1880 kunnen wij ook voor ditmaal eindigen. Wij hebben ons alleen nedergezet, om het manifest van het comité voor het algemeen stemrecht" aandachtig te lezen en na te gaan, of daarin hetzij wetenschappelijke, hetzij argumenten van utiliteit werden aangevoerd, waaruit blijken zou, dat de invoering van het algemeen stemrecht in Nederland door de wetenschap geboden of door eene voorzichtige politiek geraden werd; waardoor de bewering kon worden gestaafd, dat het algemeen stemrecht »strookt met de behoefte van onzen tijd, en aan het Nederlandsche volk niet langer zonder schade voor zijne welvaart en zijne ontwikkeling kan worden onthouden". Wij zochten tevergeefs; zelfs in dit betrekkelijk korte stuk vonden wij geen beknopt, helder en klemmend betoog, maar slechts eene reeks van onbewezen stellingen, met weinig onderling verband, doch veel begripsverwarring. De goedgunstige lezer, die door ons betoog mocht teleurgesteld zijn, gelieve dit alleen te wijten aan het besproken document zelf, dat het vraagstuk der kieshervorming hier te lande geen handbreed heeft vooruitgebracht.

ENGELAND'S GROOTHEID OP INDUSTRIEEL GEBIED.

Weltindustrien. Studien während einer Fürstenreise durch die Britischen Fabrikbezirke. Von Dr. Karl von Scherzer. Stuttgart. Verlag von Julius Maier. 1880.

Men is, helaas! nog maar al te zeer gewoon de grootheid en macht van een land af te meten naar de sterkte van zijn leger en het aantal pantserschepen, dat het rijk is. Wat het laatste betreft, mag Engeland wellicht met andere landen zich meten, maar zijne gewapende macht, vooral in het moederland, maakt een pover figuur tegenover andere »mogendheden", die noch in uitgebreidheid van gebied noch in invloed in de statenvergadering aan hem gelijk zijn.

Engeland's grootheid en macht worden echter door een ander staand leger in eere gehouden, een leger en eene vloot, beiden machtiger dan van eenigen Staat ter wereld, een leger en eene vloot, die niet tot vernietiging van goed en bloed, maar tot vermeerdering van de welvaart der natiën, tot verhooging van het geluk en den roem van het Engelsche volk duurzaam samenwerken.

Nijverheid en scheepvaart, die beide machtige hefboomen van volkswelvaart en volksgeluk, hebben in het vereenigd koninkrijk zulkę